دیگ های بخار برای اینکه عملکرد صحیح و قابل قبولی داشته باشند نیازمند تجهیزاتی هستند که باید بر روی دیگ بخار نصب شوند. انواع تجهیزات جانبی دیگ بخار می تواند شامل نشانگر سطح آب، شیر اطمینان، گیج فشار و غیره باشد که بدون این تجهیزات جانبی دیگ بخار نمی تواند عملکرد ایمن و صحیحی داشته باشد.
تجهیزات جانبی دیگ بخار دستگاه ها و لوازمی هستند که برای بهبود شرایط عملیاتی و راندمان کلی دیگ بخار مورد استفاده قرار می گیرند. این تجهیزات در امتداد دیگ و اطراف آن برای افزایش راندمان دیگ نصب می شوند. اینها جزء لاینفک دیگ نیستند و بنابراین بدون نصب این دستگاه ها می توان عملیات دیگ را با راندمان پایین تکمیل کرد. از جمله این تجهیزات می توان به سوپرهیتر، اکونومایزر، پمپ تغذیه و غیره اشاره نمود. در ادامه به معرفی برخی از مهمترین تجهیزات جانبی دیگ بخار و کاربرد آن ها خواهیم پرداخت.
مشعل دیگ بخار
مشعل دیگ بخار از مهمترین تجهیزات جابی دیگ بخار به شمار می رود که پس از تکمیل ساخت دیگ بخار بر روی آن نصب می گردد. وظیفه مشعل در دیگ بخار تبدیل سوخت به انرژی حرارتی می باشد که سوخت مورد استفاده در دیگ های بخار می تواند متفاوت باشد. از جمله مهمترین انواع سوخت های مورد استفاده در دیگ های بخار می توان به سوخت گاز، گازوئیل و مازوت اشاره نمود. برخی مشعل های امکان دوگانه سوز و چندگانه سوز بودن را دارا می باشند و می توان با توجه به نیاز از سوخت های مختلف برای تامین حرارت لازم برای دیگ های بخار استفاده نمود.
نشانگر سطح آب
این وسیله یکی از یک اتصالات اصلی در دیگ به شمار می رود که در واقع نشانگر سطح آب داخل می باشد. این قطعه یکی از لوازم ایمنی مورد نیاز در بویلرها می باشد که کارکرد ایمن دیگ به آن بستگی دارد. اگر به هر دلیلی آب مورد نیاز دیگ بخار تامین نگردد و سطح آب دیگ به میزان ۵۰ میلیمتر پایین تر از حد معمول نشان داده شود، مشعل دیگ بخار خاموش خواهد شد و چراغ اعلام خطر برای پایین بودن سطح آب بویلر روشن می شود. در صورت رفع مشکل و بازگشت میزان آب دیگ بخار به سطح معمول، چراغ اعلام خطر خاموش شده و مشعل به صورت اتوماتیک مجددا شروع به کار خواهد نمود.
پمپ
پمپ تعبیه شده در دیگ بخار وظیفه تامین آب مورد نیاز دیگ را بر عهده دارد. این پمپ با تزریق آب مورد نیاز به دیگ، میزان آبی که بخار می شود را جایگزین می نماید و از کاهش سطح آب جلوگیری به عمل می آورد. پمپ های موجود در دیگ بخار معمولا از جنس استیل بوده و از نوع طبقاتی می باشند. برای جلوگیری از ورود ذرات خارجی به داخل دیگ از یک صافی در مسیر ورودی پمپ آب استفاده می شود تا از بروز مشکلات جلوگیری شود. علاوه بر این بعد از پمپ نیاز به نصب یک شیر یکطرفه می باشد تا از بازگشت بخار از دیگ به پمپ و آسیب رسیدن به آن جلوگیری به عمل آید.
مانومتر یا فشارسنج
فشار بخار موجود در دیگ بخار توسط فشارسنج اندازه گیری و نمایش داده می شود. زمانی که فشار در دیگ بخار به حد کاری مورد نیاز رسید می توان به وسیله باز نمودن شیر اصلی بخار، بخار را جهت تامین نیازهای گرمایشی و یا سایر نیازها به خارج از دیگ هدایت نمود. افزایش بخار درون دیگ باعث تحریک پتانسیومتر شده که در آن صورت به طور خودکار شعله مشعل را کاهش می دهد. در صورتی که پتانسیومتر به هر دلیلی عمل نکند و یا دچار خرابی شده باشد، فشار درون دیگ بخار افزایش خواهد یافت. این افزایش فشار تا حدی ادامه می باشد که به حد طراح برسد در این صورت شیر اطمینان دیگ عمل می کند و بخار اضافه دیگ را به سرعت تخلیه می نماید تا به حد مجاز برسد. با این کار از بروز تلفات جانی و مالی جلوگیری به عمل می آید.
شیر نمونه برداری
کیفیت آب مورد استفاده در دیگ بخار اهمیت بالایی دارد به همین منظور در دیگ های بخار شیر نمونه برداری یا شیر کنترل املاح نصب می گردد تا نمونه برداری و کنترل کیفیت آب دیگ به آسانی انجام گیرد.
شیر تخلیه کنترل سطح
شیر تخلیه کنترل سطح در زیر کنترل کننده های سطح آب دیگ بخار نصب شده و با نام شیر تخلیه مرحله ای یا شیر زیر موبری نیز شناخته می شود. این شیر وظیفه پاکسازی و تخلیه محفظه شناور و اتصالات آب از رسوبات را عهده دار می باشد. آبی که در دیگ های بخار استفاده می گردد باید از نظر املاح و مواد معدنی در حد استاندارد قرار داشته باشد. در صورتی که از شیر زیرموبری برای مدتی استفاده نگردد، مسیرهای ارتباطی آب و بخار با محفظه شناور مسدود شده و مشکلات زیادی را می تواند به همراه داشته باشد.